თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის, თბი­ლი­სის მე­რი­ის და სა­ქარ­თვე­ლოს ერ­ოვ­ნუ­ლი არ­ქი­ვის თა­ნამ­შრომ­ლო­ბით გა­მო­იცა ორ­ენ­ოვ­ანი წიგ­ნი „გა­ნათ­ლე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის (1918–1921) დე­და­ქა­ლაქ­ში,“ რო­მე­ლიც დო­კუ­მენ­ტუ­რად ას­ახ­ავს იმ რე­ფორ­მებ­სა და ცვლი­ლე­ბებს, რო­მე­ლიც სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის სამ­წლი­ან პე­რი­ოდ­ში გან­ხორ­ცი­ელ­და.

მას­ში, გა­სუ­ლი სა­უკ­უნ­ის 20–იანი წლე­ბის პრე­სის მი­ხედ­ვით, მოთხრო­ბი­ლია თბი­ლი­სის სკო­ლე­ბის, უმ­აღ­ლე­სი სას­წავ­ლებ­ლე­ბის, სა­ხალ­ხო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი­სა და პრო­ფე­სი­ული სკო­ლე­ბის ის­ტო­რია. ცალ­კე თა­ვე­ბი ეთ­მო­ბა პუბ­ლი­ცის­ტი­კა­სა და ოფ­იცი­ალ­ურ ქრო­ნი­კას.

შე­სა­ვალ­ში, რო­მელ­საც თსუ–ის ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლი და გა­მო­ცე­მის მთა­ვა­რი რე­დაქ­ტო­რი ზუ­რაბ გა­იპ­არ­აშ­ვი­ლი აწ­ერს ხელს, მი­მო­ხი­ლუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მი­ერ გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ული გა­ნათ­ლე­ბის რე­ფორ­მის პე­რი­პე­ტი­ები გი­ორ­გი ლას­ხიშ­ვი­ლის (1918–1919), ნოე რა­მიშ­ვი­ლის (1919–1920) და გრი­გოლ ლორ­თქი­ფა­ნი­ძის (1920–1921) ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით, გა­მოკ­ვე­თი­ლია ის გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბე­ბი, რო­მელ­მაც დი­დი მნიშ­ვნე­ლო­ბა შე­იძ­ინა ქვეყ­ნის გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში. კერ­ძოდ, ხაზ­გას­მუ­ლია ღო­ნის­ძი­ებ­ები, რო­მე­ლიც მოჰ­ყვა 1918 წლის 1 ოქ­ტომ­ბერს პარ­ლა­მენ­ტის მი­ერ ქარ­თუ­ლი ენ­ის სა­ხელ­მწი­ფო ენ­ად გა­მოცხა­დე­ბას: ქარ­თუ­ლი ენ­ის შემ­სწავ­ლე­ლი კურ­სე­ბის და­არ­სე­ბა; თბი­ლი­სის სახ­ლმწი­ფო უნ­ივ­ერ­სტე­ტის ჩარ­თუ­ლო­ბით, ერ­ოვ­ნულ ტერ­მი­ნო­ლო­გი­აზე მუ­შა­ობა; არ­აქ­არ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი მო­სახ­ლე­ობ­ის­თვის სა­ხელ­მწი­ფო ენ­ის შეს­წავ­ლი­სა და გა­ნათ­ლე­ბის ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით გა­დად­გმუ­ლი ნა­ბი­ჯე­ბი; ქარ­თველ მას­წავ­ლე­ბელ­თა და­ოს­ტა­ტე­ბის­თვის შექ­მნი­ლი კურ­სე­ბი და სხვ.

ქვე­თა­ვებ­ში „ახ­ალი ამ­ბე­ბი“ და „უმ­აღ­ლე­სი სას­წავ­ლებ­ლე­ბი“, მო­ცე­მუ­ლია დო­კუ­მენ­ტუ­რი მა­სა­ლა, რო­მე­ლიც გა­ზე­თებ­ში „სა­ქარ­თვე­ლო“; „ალი­ონი“, „ერ­თო­ბა“, „სა­ხალ­ხო საქ­მე“ და სხვ. უახ­ლე­სი ინ­ფორ­მა­ცი­ის სა­ხი­თაა გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი. ინ­ფორ­მა­ცია ეხ­ება ახ­ალი წიგ­ნე­ბის გა­მოს­ვლის, პე­და­გო­გი­ური კურ­სე­ბის გახ­სნის, სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ებ­ის გა­მო­ცე­მი­სა და გან­ხილ­ვის, გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტრო­ში მიმ­დი­ნა­რე ამ­ბე­ბის მი­მო­ხილ­ვას. ხში­რია ინ­ფორ­მა­ცი­ები სხვა­დას­ხვა წიგ­ნა­დი ფონ­დის სა­ჭი­რო­ებ­ის­ამ­ებრ გა­და­ცე­მის, სა­მუ­სი­კო და პრო­ფე­სი­ული სას­წავ­ლებ­ლე­ბის მუ­შა­ობ­ის შე­სა­ხებ.

გან­სა­კუთ­რე­ბულ ყუ­რადღე­ბას იქ­ცევს ქვე­თა­ვი „უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტი“, რო­მელ­შიც, უმ­აღ­ლეს სას­წავ­ლე­ბელ­ში მიმ­დი­ნა­რე ამ­ბებ­თან ერ­თად, თავ­მოყ­რი­ლია აკ­აკი ჩხენ­კე­ლის, პეტ­რე მე­ლი­ქიშ­ვი­ლი­სა და კა­თო­ლი­კოს–პატ­რი­არქ კი­რი­ონ II-ს სიტყვე­ბი 1918 წლის 26 იან­ვარს, უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის გახ­სნის დღეს.

გა­მო­ცე­მა­ში უაღ­ერ­ეს­ად სა­ინ­ტე­რე­სოდ იკ­ითხე­ბა პუბ­ლი­ცის­ტუ­რი წე­რი­ლე­ბი, რომ­ლებ­შიც ჩანს, რა პრობ­ლე­მებ­ზე ამ­ახ­ვი­ლებ­დნენ ყურ­დღე­ბას 1918–21 წლებ­ში ქარ­თვე­ლი სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე­ები. მა­გა­ლი­თად, წე­რილ­ში „რო­გორ აღ­ვად­გი­ნოთ სკო­ლა სა­ქარ­თვე­ლო­ში“, მ. ზა­ალ­იშ­ვი­ლი აღ­წერს გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში არ­სე­ბულ პრობ­ლე­მებს და კითხუ­ლობს: „რას აკ­ეთ­ებ­ენ მას­წავ­ლებ­ლე­ბი, მოს­წავ­ლე­ები, მშობ­ლე­ბი და მთავ­რო­ბა? ზოგ­მა მას­წავ­ლე­ბელ­მა „ამ­ხა­ნა­გო­ბა“ გა­მო­უცხა­და მოს­წავ­ლე­ებს და ამ­ით უბ­რა­ლო „ტი­კი­ნად“ გარ­და­იქ­ცა მათ ხელ­ში. „გაკ­ვე­თი­ლის მა­გი­ერ ზო­გი „ამ­ხა­ნაგ–მას­წავ­ლე­ბე­ლი“ ლა­პა­რაკ­ში ატ­არ­ებ­და თურ­მე დროს და დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი იყო, რომ რე­ვო­ლუ­ცი­ას აღ­რმა­ვებ­და და სრუ­ლი­ად ფიქ­რში არ მოს­დი­ოდა, თა­ვი­სი ას­ეთი ქმე­დე­ბით სკო­ლას ძირს უთხრი­და…. ჩვენს სა­ზო­გა­დო­ებ­ას არ ეს­მის, რომ ის მას­წავ­ლე­ბე­ლი, რო­მე­ლიც წლო­ბით მხურ­ვა­ლე მო­ნა­წი­ლე­ობ­ას იღ­ებს ყვე­ლა და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში, მას­წავ­ლე­ბე­ლი აღ­არ არ­ის. ის არ­ის სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე… ას­ეთი მოღ­ვა­წე–მას­წავ­ლე­ბე­ლი, ჩვე­ნი დაკ­ვირ­ვე­ბით და გა­მოც­დი­ლე­ბით, თა­ვის წმინ­და მო­ვა­ლე­ობს ვერ ას­რუ­ლებს და არც შე­უძ­ლია შე­ას­რუ­ლოს, რად­გან მსა­წავ­ლე­ბე­ლი 25 წე­ლიც რომ ერ­თსა და იმ­ავე სა­განს ას­წავ­ლი­დეს, მა­ინც გაკ­ვე­თი­ლის მი­სა­ცე­მად ყო­ველ­დღე უნ­და ემ­ზა­დე­ბო­დეს თუ, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, არ გახ­და უბ­რა­ლო ხე­ლო­სა­ნი და არ გა­იზ­ეპ­ირა სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო… კარ­გია, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე­ობა, მაგ­რამ იმ­დე­ნად, რამ­დე­ნა­დაც ეს მოღ­ვა­წე­ობა არ და­უშ­ლის მას­წავ­ლე­ბელს, თა­ვის უდ­იდ­ეს მო­ვა­ლე­ობ­ას ას­რუ­ლებ­დეს… იქ­ნებ მკითხოთ, მშობ­ლე­ბი რა­ღას აკ­ეთ­ებ­ენ? – მშობ­ლე­ბი მხო­ლოდ იმ­აზე ფიქ­რო­ბენ, რომ მა­თი „გვრი­ტე­ბი“ ამ აუტ­ან­ელ სიძ­ვი­რე­ში კლას­ში არ ჩარ­ჩნენ. თვალთ ხე­და­ვენ სკო­ლის დაქ­ვე­ით­ებ­ას, მაგ­რამ შვი­ლე­ბის და რე­ვო­ლუ­ცი­ონ­ერ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის ში­შით ხმას ვერ იღ­ებ­ენ,“– წერს მ. ზა­ალ­იშ­ვი­ლი გა­ზეთ „სა­ქარ­თვე­ლო­ში“ (1918 წლის 24 სექ­ტემ­ბე­რი, N176) და შემ­დეგ ნო­მერ­ში გვთა­ვა­ზობს მო­საზ­რე­ბას, რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა არ­სე­ბუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბის მოგ­ვა­რე­ბა. მი­სი აზ­რით, „სკო­ლა უნ­და იყ­ოს მხო­ლოდ ტა­ძა­რი მეც­ნი­ერ­ებ­ისა, პო­ლი­ტი­კას სრუ­ლე­ბით ჩა­მო­შო­რე­ბუ­ლი“, სკო­ლა­ში უნ­და აღ­დგეს დის­ციპ­ლი­ნა და სა­მეც­ნი­ერო საგ­ნე­ბის სწავ­ლე­ბა სა­თა­ნა­დო დო­ნე­ზე მიმ­დი­ნა­რე­ობ­დეს, გულ­გრი­ლი, დის­ციპ­ლი­ნო მას­წავ­ლე­ბე­ლი დათხოვ­ნილ უნ­და იქ­ნას სკო­ლი­დან, სა­მი­ნის­ტრო ფიქ­ტი­ურდ უნ­და ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­დეს სკო­ლას, სა­მა­გი­ერ­ოდ ყუ­რადღე­ბით უნ­და ეკ­იდ­ებ­ოდ­ეს სა­ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ებ­ის ხა­რის­ხის სა­კითხს და ა.შ.

გარ­და ამ­გვა­რი წე­რი­ლე­ბი­სა, ქვე­თავ­ში „პუბ­ლი­ცის­ტი­კა“ მო­ცე­მუ­ლია მა­სა­ლე­ბი, რომ­ლებ­შიც მსჯე­ლო­ბენ ის­ეთ სა­კითხებ­ზე, რო­გო­რი­ცაა, მა­გა­ლი­თად: „რო­გორ აღ­ვად­გი­ნოთ სკო­ლა სა­ქარ­თვე­ლო­ში“, „სტუ­დენ­ტე­ბი ჯარ­ში“, „რუ­სუ­ლი უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის სა­კითხი სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტში“, ქარ­თუ­ლი ენ­ისა და საღ­ვთო სჯუ­ლის სწავ­ლე­ბის სა­კითხი, „სას­კო­ლო ბიბ­ლი­ოთ­ეკა“, სა­სოფ­ლო–სა­მე­ურ­ნეო სწავ­ლე­ბა, სა­ყო­ველ­თაო სწავ­ლე­ბა, კერ­ძო გიმ­ნა­ზი­ები და სხვ.

გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ მა­სა­ლებს შო­რის არ­ის კრი­ტი­კუ­ლი წე­რი­ლე­ბი გა­ნათ­ლე­ბის სა­მინ­ტროს მუ­შა­ობ­ის თა­ობ­აზე. მა­გა­ლი­თად, 1921 წლის 18 იან­ვარს გა­ზეთ „სა­ხალ­ხო საქ­მე­ში“ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ მა­სა­ლა­ში, რო­მელ­საც ხელს აწ­ერს „უც­ნო­ბი ნაც­ნო­ბი“, გაკ­რი­ტი­კე­ბუ­ლია მას­წავ­ლე­ბელ­თა დე­ლე­გა­ტე­ბის მე­ორე ყრი­ლო­ბა­ზე მი­ღე­ბუ­ლი რე­ზო­ლუ­ცია, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას იღ­ებ­და სკო­ლე­ბის სა­თა­ნა­დო რა­ოდ­ენ­ობ­ით გახ­სნის და კე­თილ­მიწყო­ბის პრო­ცეს­ში მე­ტი ძა­ლის­ხმე­ვა გა­მო­ეჩ­ინა, ხო­ლო პე­და­გო­გე­ბის­თვის ხე­ლი შე­ეწყოთ „უმ­წეო მდგო­მა­რე­ობ­იდ­ან“ ამ­ოს­ულ­იყ­ვნენ. „ძვე­ლი ნაც­ნო­ბი“ კი სკო­ლე­ბი­სა და მას­წავ­ლე­ბე­ლის რა­ოდ­ენ­ობ­ის გაზ­რდის ნაც­ვლად, ხა­რის­ხის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას უჭ­ერს მხარს: „ჩვენ გვირ­ჩევ­ნია ნაკ­ლე­ბი სკო­ლა გვქონ­დეს და მე­ტი სწავ­ლა მო­ეფ­ინ­ოს ხალ­ხს, ვიდ­რე სკო­ლე­ბი ქა­ღალ­დზე ინ­იშ­ნე­ბო­დეს, აუარ­ება ფულ­სა ნთქავ­დეს და ხალ­ხის­თვის თვა­ლებ­ში ნაც­რის შეყ­რას წარ­მო­ად­გენ­დეს“, წერს იგი.

გა­მო­ცე­მა­ში ას­ევე თავ­მოყ­რი­ლი ოფ­იცი­ალ­ური ქრო­ნი­კე­ბი, რაც ის­ტო­რი­კო­სე­ბის­თვის უაღ­რე­სად სა­ინ­ტე­რე­სო საკ­ვლევ მა­სა­ლას წარ­მო­ად­გენს.

ორ­ენ­ოვ­ანი გა­მო­ცე­მა „გა­ნათ­ლე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის (1918–1921) დე­და­ქა­ლაქ­ში“ მომ­ზა­დე­ბუ­ლია ქა­ლაქ თბი­ლი­სის მე­რი­ის ფი­ნან­სუ­რი მხარ­და­ჭე­რით. მის შედ­გე­ნა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ თსუ–ის ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი გვან­ცა ბო­ჭო­რიშ­ვი­ლი, თა­მარ კა­ხე­თე­ლი­ძე, მა­ნა­ნა ლი­ლუ­აშ­ვი­ლი, ქე­თე­ვან სა­მა­დაშ­ვი­ლი, თა­მარ ხე­ტაშ­ვი­ლი, ქე­თე­ვან ქუ­სი­კაშ­ვი­ლი, გი­ორ­გი ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი, მა­რი­ამ ებ­რა­ლი­ძე, ნი­ნო ებ­რა­ლი­ძე, ნა­თია დვა­ლი, მა­რი­ნა ჭყო­ნია, ნა­ნა კა­ჭა­ბა­ვა, თა­მარ გულ­ბა­ნი, ამ­ირ­ან ლაშ­ხი, ან­ას­ტა­სია იათ­აშ­ვი­ლი.

6 ივ­ლისს თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში სწო­რედ ამ წიგ­ნის პრე­ზენ­ტა­ცია გა­იმ­არ­თა, რო­მელ­საც თსუ რექ­ტო­რი გი­ორ­გი შარ­ვა­ში­ძე, თბი­ლი­სის მე­რი­ის კულ­ტუ­რის, სპორ­ტის, გა­ნათ­ლე­ბის და ახ­ალ­გაზ­რდულ საქ­მე­თა სა­ქა­ლა­ქო სამ­სა­ხუ­რის კულ­ტუ­რის პრო­ექ­ტე­ბის და პროგ­რა­მე­ბის გან­ყო­ფი­ლე­ბის უფ­რო­სი ნი­ნო სუ­ლა­ძე, თსუ ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის ხელ­ძღვა­ნე­ლი ზუ­რაბ გა­იპ­არ­აშ­ვი­ლი, პრო­ფე­სორ-მას­წავ­ლებ­ლე­ბი, ამ პე­რი­ოდ­ის ის­ტო­რი­აზე მო­მუ­შა­ვე მკვლევ­რე­ბი და სტუ­დენ­ტე­ბი ეს­წრე­ბოდ­ნენ.

თსუ რექ­ტო­რის, გი­ორ­გი შარ­ვა­ში­ძის ინ­ფორ­მა­ცი­ით, ეს არ­ის პირ­ვე­ლი გა­მო­ცე­მა, რო­მე­ლიც სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის პე­რი­ოდ­ის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სის­ტე­მას ას­ახ­ავს. „მკითხველს შე­საძ­ლებ­ლო­ბა აქ­ვს, და­მო­უკ­იდ­ებ­ლო­ბის მოკ­ლე პე­რი­ოდ­ში პირ­ვე­ლი დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის დე­და­ქა­ლაქ­ში გა­ნათ­ლე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­ულ ცვლი­ლე­ბებს გა­ეც­ნოს. XX სა­უკ­უნ­ის ქარ­თუ­ლი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სის­ტე­მა, რო­მელ­შიც უზ­არ­მა­ზა­რი შრო­მაა ჩა­დე­ბუ­ლი, სა­თა­ვეს სწო­რედ ამ დრო­იდ­ან იღ­ებს. შე­სა­ბა­მი­სად, ეს არ­ის ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ეპ­ოქა, აღ­წე­რი­ლია სა­ინ­ტე­რე­სო სა­კითხი, რო­მელ­ზეც არა­ერ­თი ჯგუ­ფი მუ­შა­ობ­და,“ — გა­ნაცხა­და თსუ რექ­ტორ­მა.

ნი­ნო სუ­ლა­ძის თქმით, გა­მო­ცე­მა სა­ინ­ტე­რე­სო იქ­ნე­ბა ყვე­ლას­თვის, ვი­საც თბი­ლი­სის ის­ტო­რია და იმ­დრო­ინ­დე­ლი გა­ნათ­ლე­ბის სა­კითხე­ბი აინ­ტე­რე­სებს. „თბი­ლი­სის მე­რია უკ­ვე რამ­დე­ნი­მე წე­ლია ახ­ორ­ცი­ელ­ებს პროგ­რა­მას „შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი თბი­ლი­სი,“ რომ­ლის ერთ-ერ­თი მთა­ვა­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბა სა­გა­მომ­ცემ­ლო საქ­მი­ან­ობაა. თბი­ლი­სის მე­რი­ამ დე­და­ქა­ლა­ქის გან­ვი­თა­რე­ბის სხვა­დას­ხვა ეტ­აპ­ის, ის­ტო­რი­ის, კულ­ტუ­რის ამ­სახ­ვე­ლი არა­ერ­თი სა­ინ­ტე­რე­სო გა­მო­ცე­მა და­აფ­ინ­ან­სა. სწო­რედ ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბის პრო­დუქ­ტია ეს წიგ­ნიც, რო­მელ­საც თბი­ლი­სის მე­რი­ამ მხა­რი დი­დი სი­ამ­ოვ­ნე­ბით და­უჭ­ირა,“ — აღ­ნიშ­ნა მან.

გა­მო­ცე­მის და ზო­გა­დად, 1918–21 წლე­ბის სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის დე­და­ქა­ლა­ქის გა­ნათ­ლე­ბის სის­ტე­მის შე­სა­ხებ ცოდ­ნის აუც­ილ­ებ­ლო­ბა­ზე ისა­უბ­რეს კრი­ტი­კოს­მა როს­ტომ ჩხე­იძ­ემ, ის­ტო­რი­კო­სებ­მა დი­მიტ­რი შვე­ლი­ძემ და ოთ­არ ჯა­ნე­ლი­ძემ, რომ­ლებ­მაც აღ­ნიშ­ნეს, რომ ორ­ენ­ოვ­ანი გა­მო­ცე­მა უაღ­რე­სად სა­ინ­ტე­რე­სო მა­სა­ლას შე­იც­ავს მკვლევ­რე­ბი­სა და და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ებ­ის­თვის. წარ­მო­იშ­ვა იდეა, რომ მო­მა­ვალ­ში გა­იმ­არ­თოს დის­კუ­სი­ები, რო­მე­ლიც 1918–21 წლე­ბის სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის რე­ფორ­მე­ბის სა­კითხებ­ზე გან­სხვა­ვე­ბულ მო­საზ­რე­ბებს და ხედ­ვებს წარ­მო­აჩ­ენს.